Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) zijn industriële chemicaliën die vanwege hun speciale technische specificaties in tal van industriële processen en consumentenproducten worden gebruikt. Ze bestaan in wezen uit koolstof (C) en fluor (F) atomen. Daarnaast kunnen PFAS-moleculen totaal verschillende structuren hebben, waardoor ze veel verschillende specificaties kunnen hebben. Diagram 1 geeft een overzicht van de classificatie van PFAS, in eerste instantie in polymeren en niet-polymeren.
PFAS kunnen gasvormig, vloeibaar of vast zijn. Volgens de OESO-database omvat de groep stoffen meer dan 4700 verschillende verbindingen, volgens de EPA (Environmental Protection Agency) meer dan 9000 en volgens de Europese Commissie zelfs meer dan 10.000 verbindingen. Hieruit kunt u opmaken dat het geen unieke of constante waarde is. De vermelde waarde is meestal gebaseerd op schattingen.
In de subgroep perfluoralkylstoffen (niet-polymeren) zijn de verbindingen perfluoroctaanzuur (PFOA) en perfluoroctaansulfonzuur (PFOS) het meest grondig bestudeerd. Zoals veel PFAS zijn deze twee verbindingen persistent en kunnen ze nu worden aangetroffen in het milieu, de voedselketen en bij mensen. PFOA en PFOS hebben een bewezen negatieve invloed op de gezondheid. Samen met PFHxs en PFNA zijn zij verantwoordelijk voor 90% van de huidige besmetting met PFAS.
In de subgroep polymeren wordt onderscheid gemaakt tussen fluorpolymeren/fluorkunststoffen en polymeren met gefluoreerde zijketens. De fluorpolymeren bestaan uit een koolstofketen met direct aangehechte fluoratomen. Hierdoor zijn ze zo sterk dat ze niet kunnen afbreken tot giftige stoffen. Fluorpolymeren worden beschouwd als niet-toxisch en niet-bioaccumulerend, d.w.z. dat ze zich niet kunnen ophopen in organismen. Het enige gevaar is het mogelijke gebruik van giftige additieven tijdens de productie in de vorm van emulgatoren. Fluorpolymeren worden bijvoorbeeld gebruikt in coatings, afdichtingen en kabelisolatie. PTFE is een fluorpolymeer.
Polymeren met gefluoreerde zijketens bestaan ook uit een koolstofketen, maar dan met laterale koolstofketens waaraan eerst de F-atomen vastzitten. Hierdoor zijn deze polymeren minder sterk en bestaat het risico dat de zijketens verloren gaan. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt als impregneermiddel.
Het gebruik van PFOS is sinds 2006 grotendeels verboden en dat van PFOA sinds juli 2020. Onze certificering vindt u hier. Vijf Europese landen (Duitsland, Nederland, Denemarken, Zweden, Noorwegen) dienden een voorstel in voor een algemene beperking van PFAS, dat op 7 februari 2023 werd gepubliceerd door ECHA (European Chemicals Agency). Dit voorstel is een eerste stap in een lang regelgevingsproces en zal door alle belanghebbenden worden onderzocht.
De eerste fase van raadpleging door alle belanghebbenden loopt van 22 maart tot 22 september 2023. De voorgestelde PFAS-verordening zal waarschijnlijk op zijn vroegst in 2026 in werking treden in EU-lidstaten. Overgangsperioden tot 13 jaar zijn mogelijk vanaf het moment dat ze van kracht worden.
VS: De EPA heeft een definitieve verordening uitgevaardigd die vijf PFAS-stoffen toevoegt aan de lijst van meer dan 170 PFAS-stoffen die moeten worden gerapporteerd in het kader van de Toxics Release Inventory ("TRI"), een centrale database voor openbare rapportage van chemicaliën. Fluorpolymeren zijn niet opgenomen in de TRI-lijst.